بشر از روزی که کشاورزی را در روی کره زمین آغاز کرد همواره با رقبای سر سختی در برداشت مواد غذایی مواجه بود. آفت­ها یكی از مهمترین آن­ها بودند، لذا در همان آغاز, شروع به مبارزه با آن­ها نمود.. قدیمی ترین نوشته ها در مورد استفاده از آفت کش­ها نوشته های یونانی، روسی و چینی است که به 4600 سال قبل از میلاد مسیح بر می­گردد. استفاده از آفت­کش­ها در طبیعت به منظور از بین بردن بندپایان و جانوران دیگر نظیر جوندگان و نرم­تنان به عنوان رقبای انسان در استفاده از محصولات نباتی و یا ناقلین بیماری انسان و حیوان مورد استفاده قرار می­گیرد. با گذشت زمان و افزایش جمعیت و افزایش نیاز انسان به محصولات کشاورزی، این صنعت نیز راهی به­‌جز پیشرفت و بهینه‌سازی در پیش روی خود ندید. یکی از مهم‌­ترین راه‌­ها برای بهینه‌­سازی و افزایش کیفیت محصولات کشاورزی در سراسر جهان دفع آفات کشاورزی است.

این آفات به‌­ظاهر کوچک پتانسیل بالایی جهت ضربه‌زدن به کشاورزی دارند. به­‌طوری­که حدود یک­‌سوم محصولات کشاورزی جهان در مراحل برداشت یا قبل از آن توسط آفات از بین می‌­روند و این، خسارت بسیار بالایی برای صنعت کشاورزی کشورها محسوب می‌­شود. این جمله به ­تنهایی نقش بارز سموم کشاورزی را نشان می­‌دهد.

در این بین حشره کش­ها به عنوان دسته­ی وسیعی از آفت­کش­ها همواره مورد توجه بشر بوده است.

حشره­کش ها سموم دفع آفاتی هستند که برای از بین بردن، آسیب رساندن، دفع یا کاهش یک یا چند گونه حشرات فرموله شده­اند. حشره­کش­ها به روش های مختلفی کار می­کنند. برخی از سموم حشره­کش ا سیستم عصبی را مختل می­کنند، در حالی که برخی دیگر ممکن است به اسکلت بیرونی حشرات آسیب برساند، آنها را دفع کنند یا با روش­های دیگر آنها را کنترل کنند. البته هر حشره­کشی می­تواند سطح متفاوتی از خطر را برای حشرات غیر­هدف، افراد، حیوانات خانگی و محیط زیست در پی داشته باشد.

طبقه بندی سموم حشره کش

سموم حشره کش را می توان از هر نظر به چند طریق طبقه­بندی کرد. آن­ها بر اساس اینکه آیا در اثر بلع (سم معده) ، استنشاق (بخور) یا نفوذ به پوشش بدن (سموم تماسی) اثر می­گذارند ، طبقه­بندی می­شوند. بیشتر حشره­کش­های سنتیک توسط هر سه این مسیرها به بدن حشرات نفوذ می­کنند ، بنابراین از نظر شیمی پایه بهتر از یکدیگر متمایز می شوند.

علاوه بر حشره ­کش های مصنوعی، برخی از ترکیبات آلی که به طور طبیعی در گیاهان یافت می­شوند مانند برخی ترکیبات غیر آلی حشره کش های مفیدی هستند. برخی از این ترکیبات در برنامه­های کشاورزی ارگانیک مجاز است. بیشتر این سموم روی گیاهان و سایر سطوحی که حشرات می­نشینند یا تغذیه می­کنند اسپری می­شوند.

نوع دیگر این سموم ، حشره کش های سیستمیک و تماسی هستند. سموم سیستمیک در کل گیاه توزیع شده و وقتی حشرات از گیاه تغذیه می کنند ، حشره کش را می خورند. حشره کش های تماسی هنگام تماس مستقیم برای حشرات سمی هستند. اینها می توانند حشره کش های غیرآلی باشند که شامل ترکیبات فلزی شامل گوگرد، آرسنات­ها، ترکیبات مس و فلورین هستند که کمتر مورد استفاده قرار می­گیرند. حشره کش­های تماسی همچنین می توانند حشره کش های آلی باشند یا به صورت مصنوعی تولید شوند که بیشترین تعداد سموم دفع آفاتی که امروزه استفاده می­شود را تشکیل می­دهند. سموم تماسی معمولاً هیچ فعالیت باقیمانده­ ای ندارند.

انواع سموم حشره کش

سموم گوارشی

سموم گوارشی فقط در صورت بلعیدن از طریق دهان سمی هستند و بیشتر برای آن دسته از حشرات مفید هستند که دارای قسمت های دهان گزنده یا جونده هستند ، مانند سوسک و ملخ. سموم گوارشی اصلی حاوی ترکیباتی مانند آرسنات سرب و آرسنات کلسیم و ترکیبات فلوئور از جمله فلوراید سدیم و کریولیت هستند. آن­ها به صورت اسپری یا گرد و غبار روی برگ ها و ساقه های گیاهانی که توسط حشرات هدف قرار می گیرند، مورد استفاده قرار می گیرند. سموم گوارشی در حال حاضر به تدریج با حشره کش های سنتتیک جایگزین شده اند که خطر کمتری برای انسان و سایر پستانداران دارند.

سموم تماسی

حشره کش های تماسی به پوست آفت نفوذ می­کنند و معمولا برای بندپایانی مانند شته­ها که سطح گیاه را سوراخ کرده و شیره آن را می­مکند، استفاده می­شود. سموم تماسی را می توان به دو گروه اصلی تقسیم کرد: ترکیبات طبیعی و ترکیبات آلی مصنوعی. حشره کش­های تماسی طبیعی شامل انواع نیکوتینی هستند که از توتون تولید شده است یا روتنون که از ریشه های گونه های دریس و گیاهان مرتبط گرفته می­شوند.

اگرچه این ترکیبات در اصل از عصاره­های گیاهی گرفته شده­اند اما عوامل موثره سمی برخی از آن­ها (به عنوان مثال پیرترین ها) به صورت سنتیک تهیه شده-اند. حشره کش های طبیعی معمولاً روی گیاهان عمر کوتاهی دارند و نمی­توانند از گیاهان در برابر حمله طولانی مدت محافظت کنند. به جز پیرتروم که تا حد زیادی توسط حشره کش­های آلی مصنوعی جدید جایگزین شده اند.

سموم تدخینی

سموم حشره کش تدخینی ترکیباتی سمی هستند که از طریق اسپیکرال های تنفسی وارد سیستم تنفسی حشره می­شوند. آن­ها معمولا شامل مواد شیمیایی مانند سیانید هیدروژن، نفتالین ، نیکوتین و متیل بروماید هستند و عمدتا برای از بین بردن آفات محصولات ذخیره شده یا انباری استفاده می­شوند.

دسته بندی حشره کش ها از نظر شیمیایی

ارگانوفسفره

اکثر ارگانوفسفات­ها حشره­کش هستند، آن­ها با ایجاد اختلال در آنزیمی که یک انتقال دهنده عصبی را تنظیم می­کند، بر سیستم عصبی تأثیر می­گذارند.

کاربامات­ها

مشابه آفت­کش­های ارگانوفسفر، سموم دفع آفات کاربامات نیز با ایجاد اختلال در آنزیمی که انتقال دهنده های عصبی را تنظیم می­کند، بر سیستم عصبی تأثیر می­گذارد. با این حال، اثرات آنزیمی معمولاً برگشت پذیر هستند.

ارگانوکلر

این سموم قدمت طولانی­تری دارند اما اکنون بسیاری از کشورها به دلیل اثرات بهداشتی و زیست­محیطی و ماندگاری آن­ها (به عنوان مثال DDT ، کلردان و توکسافن) از بازار خارج کرده­اند.

پیرتروئیدها

این سموم نسخه سنتیک پیرترین هستند که یک سم دفع آفات طبیعی است که در گل داوودی (گل) یافت می شود. آنها به گونه ای توسعه یافته اند که پایداری خود را در محیط به حداکثر برسانند.

شیمی گستران سبز مامطیر

سموم بیولوژیکی

سموم بیولوژیکی انواع خاصی از سموم دفع آفات هستند که از مواد طبیعی مانند حیوانات، گیاهان، باکتری­ها و برخی مواد معدنی به دست می­آیند.

خواص مطلوب یک حشره­کش

آفت­کشی که در کشاورزی مصرف می شود، به ظور کلی باید دارای خواص مطلوبی به شرح زیر باشد تا بتوان از آن در موارد مختلف استفاده نمود:

1- اثر قاطع و سریع رود آفت مورد نظرداشته باشد.

-2 بر روی انسان، دام، گیاهان، محیط زیست، آب وخاک اثر سوء نداشته باشد.

3- برای زنبور عسل، پارازیتوییدها، پرداتورها ودیگر حشرات غیر آفت بی خطر باشد.

4- روی مواد غذایی بو یا طعم نامطلوب باقی نگذارد.

5- دوام کافی برای اثر روی آفت مورد نظر را داشته باشد.

6- بتواند چند آفت را کنترل نماید.

7- از نظر اقتصادی مقرون به صرفه باشد.

8- کاربرد آن آسان باشد.

-9 در طبیعت برای مدت طولانی باقی نماند.

10- حالت اختصاصی داشته باشد.

لازم به ذکر است که تمام این خصوصیات را نمی­توان در یك ترکیب ملاحظه کرد، ولی می­توان ترکیبی را انتخاب نمود که لااقل دارای تعدادی از این خصوصیات باشد.

مزایای استفاده از سموم حشره­کش

مزیت عمده این سموم این است که می­توانند کشاورزان را از شر آفات مختلف نجات دهند و با محافظت از محصولات در برابر حشرات و آفات دیگر تولید محصولات کشاورزی را افزایش دهند. حشره­کش ها به کنترل آفات و ناقلین بیماری­های گیاهی، کنترل ناقلین بیماری­های انسان/دام و ارگانیسم­های مزاحم و کنترل ارگانیسم­هایی که به فعالیت­ها و ساختارهای دیگر انسان آسیب برسانند، کمک می کند.

مضرات مصرف سموم حشره­کش

مواد شیمیایی سمی موجود در این مواد به گونه ای طراحی شده­اند که به عمد در محیط آزاد می­شوند. اگرچه هر سم دفع آفاتی برای از بین بردن آفت خاصی تهیه شده است، اما درصد بسیار زیادی از سموم دفع آفات به مقصدی غیر از هدف خود می­رسند. در عوض، آن-ها وارد هوا، آب و رسوبات می-شوند و حتی در آخر در غذای ما قرار می­گیرند.

سموم دفع آفات با خطرات سلامتی انسان ارتباط دارد از تأثیرات کوتاه مدت مانند سردرد و حالت تهوع گرفته تا اثرات مزمن مانند سرطان، آسیب باروری.

استفاده از این ترکیبات باعث کاهش تنوع زیستی عمومی در خاک می شود. اگر هیچ ماده شیمیایی در خاک وجود نداشته باشد ، کیفیت خاک بالاتر خواهد بود و این امر باعث می شود که آب بیشتری در خود ابقاء کند که برای رشد گیاهان ضروری است.

سموم حشره­کش زرین­سم

آبامکتین

آبامکتین یکی از سموم حشره‌کش با اثر بر روی حشرات و کنه است که در گروه آورمکتین جای دارد. آورمکتین از راه گوارشی وارد شده و موجب ازبین‌رفتن حشرات می‌­شود.

این سم در بدن جاندار موجب افزایش ماده­ای به نام GABA یا گاما آمینو بوتیریک اسید می­‌شود. این ماده با اختلال در سیستم عصبی جاندار همراه بوده و به مرگ آن می‌­انجامد.

سم آبامکتین بر روی محصولاتی مانند مرکبات، سبزیجات و صیفی­جات اثر گذاشته و آفت­‌هایی مانند کنۀ زنگار یا کنۀ نقره‌­ای و مگس مینوز را از بین می­‌برد.

پروفنفوس

سم پروفنوفوس از سموم حشره‌کش و کنه‌­کش است که در گروه فسفره آلی جای داشته و جذب گوارشی و تماسی دارد. این سم پس از ورود به بدن جاندار، آنزیم کولین استراز را در سیستم عصبی مهار کرده و موجب ازبین‌رفتن آفت موردنظر می‌­شود.

سم پروفنوفوس به‌­عنوان سم لاروکش نیز در جهان شناخته شده و همچنین اثری مناسب روی آفات مکنده دارد. این سم اثری سریع، طولانی، قوی و گسترده دارد.

سم پروفنوفوس در ایران برای کنترل کرم قوزۀ پنبه کاربرد داشته و اثر مناسبی روی لاروهای کوچک­تر از یک سانتی‌­متر دارد. همچنین به علت حرکت از سطح برگ به پشت آن، می‌تواند آفات موجود در سطح زیرین برگ را نیز از بین ببرد.

دلتامترین

دلتامترین در دستۀ سموم حشره‌کش پیرتروئیدی جای داشته و جذب پوستی و گوارشی خوبی دارد. این سم موجب می­‌شود کانال­‌های سدیمی در سیستم عصبی مرکزی باز بمانند و از این راه موجب مرگ آفات موردنظر می­‌شود

سم دلتامترین بیشتر روی حشرات برگ‌­خوار، سن‌­ها و برخی آفات مکنده اثر دارد. این سم به‌­صورت امولسیون‌شونده در بازار موجود بوده و در ایران برای کنترل آفاتی مثل مینوز برگ سیب، برگ‌خوار مصری گیاه چغندرقند و پنبه و سن گندم به کار می­‌رود.

سم دلتامترین علی­رغم اثر مناسب روی آفات، حدود پنج ‌روز روی گیاه باقی‌مانده و به همین دلیل سمیت آن برای انسان بسیار پایین است.

شیمی گستران سبز مامطیر

دیازینون

دیازینون در دستۀ سموم حشره‌کش ارگانوفسفره قرار دارد. این سم جذب پوستی، گوارشی و تنفسی داشته و روی طیف وسیعی از آفات مؤثر است. از این سم می­‌توان جهت کنترل آفت در گیاهان مختلف استفاده کرد.

از این آفات می‌­توان به کرم سیب و به، لیسۀ درختان میوه، شته و پسیل گلابی، شپشک در مرکبات و پسته، کرم برگ­خوار، کرم ساقه‌­خوار برنج، بید چغندرقند، شپشک و زنجرک خرما، کرم سفید ریشه در درختان جنگلی، کرم اگروتیس یا طوقه­‌بر لوبیا و تریپس انگور اشاره کرد.

دیمتوات

این سم از دستۀ سموم حشره‌کش سیستمیک فسفره بوده و جذب تماسی و گوارشی روی آفات و کنه­‌ها دارد. سم دیمیتوات با مهار آنزیم کولین­استراز، موجب اختلال سیستم عصبی شده و آفات مکنده مانند شته و تریپس را از بین می‌­برد.

از موارد مصرف این سم می‌­توان به شتۀ غلات، آفات مکنده، سن سبز پنبه و سویا، زنجرک و شته در چغندر­قند، نماتد ساقۀ یونجه و شپشک درختان میوۀ سردسیری اشاره کرد. دیمیتوات همچنین روی تریپس­‌ها، سفیدبالک­‌ها و شته‌­های سویا و سایر حبوبات نیز مؤثر است.

سایپرمترین

سم سایپرمترین حشره‌کشی غیرسیستمیک با اثر تماسی و گوارشی بوده و در دستۀ پایرتروئید جای دارد. این دسته از سموم حشره‌کش چند اثر متفاوت روی گیاهان و آفات دارند.

یکی از اثرات این سم، باز نگه‌داشتن کانال سدیمی و در نتیجه اختلال در سیستم عصبی حشرات و آفات است. اثر دیگر آن از نوع ضدتغذیه‌­ای و طولانی اثر بوده و همچنین می­‌تواند مقداری اثر دورکنندگی داشته باشد.

سم سایپرمترین می‌تواند موجب ازبین‌رفتن حشراتی مانند لارو پروانه­‌ها و حشرات خانگی و انباری شود. همچنین امولسیون این سم می‌­تواند موجوداتی مانند حشرات جوندۀ سیب و پنبه و آفات خانگی را نیز از بین ببرد.

فن­پروپاترین

این سم در دستۀ پایرتروئید جای داشته و جذب گوارشی و تماسی روی آفات و همچنین اثر دورکنندگی دارد. سم فن پروپاترین موجب بازماندن کانال­‌های سدیمی در سلول‌­های عصبی حشرات و کنه­‌ها شده و موجب ازبین‌رفتن آن­‌ها می‌­شود.

این سم می­‌تواند روی آفاتی مانند لارو پروانه، مینوزها، برگ­خواران و کنه‌های درختان سردسیری مؤثر باشد. در ایران نیز برای ازبین‌بردن کنۀ تارتن سیب از این سم استفاده می‌­شود.

فن­والریت

این سم نیز مانند دستۀ قبلی از سموم حشره‌کش پایرتروئیدی محسوب می­‌شود و اثری غیرسیستمیک، تماسی و گوارشی دارد. مکانیسم عمل این سم نیز اختلال در کانال­‌های سدیمی در دستگاه عصبی جاندار است.

از سم فن والریت می‌­توان برای کنترل پرودنیای چغندرقند یا همان برگ­‌خوار مصری و مینوز لکه‌­گرد سیب و میوه استفاده کرد. این سم به‌­صورت امولسیون در بازار موجود است.

فنیتروتیون

این سم غیرسیستمیک بوده و اثری تماسی و گوارشی روی آفات دارد. سم فنیتروتیون از دسته سموم حشره­‌کش ارگانوفسفره بوده و با مهار آنزیم کولین استراز موجب اختلال در سیستم عصبی حشرات و مرگ آن­‌ها می­‌شود.

این سم یکی از کم‌­خطرترین سموم برای انسان بوده و کم‌ترین میزان مسمومیت حاد را ایجاد می­‌کند.

در ایران از سم فنیتروتیون می‌­توان برای ازبین‌بردن سن­‌ها و شته­‌های غلات در گندم و جو، انواع ملخ در غلات، سبزی‌جات و نیشکر، سن­‌های ناقل نماتوسپورا، سن قرمز و سوسک سرشاخه­‌خوار در پسته استفاده کرد. همچنین این سم روی کرم ساقه­‌خوار برنج و ملخ آسیایی نیشکر مؤثر بوده و در این زمینه کاربرد مناسبی دارد.

کلرپریفوس

این سم حشره‌کش و کنه­‌کش, اثری تماسی و گوارشی روی آفات و حشرات داشته و از گروه فسفره آلی محسوب می‌شود. فرایند اثر این سم از طریق مهار آنزیم کولین استراز است.

سم کلرپریفوس یک سم پرکاربرد و پرمصرف در سراسر دنیا محسوب می‌­شود و در ایران نیز برای کنترل شپشک در مرکبات، مینوز برگ سویا، نخود و حبوبات، کرم طوقه­‌بر یا آگروتیس در چغندرقند و پنبه و همچنین مصارف خانگی استفاده می‌­شود.

شیمی گستران سبز مامطیر

پرمترین

پرمترین یک حشره کش غیر سیستماتیک تماسی – گوارشی است که باید با دیدن آفات از آن استفاده کرد زیرا خاصیت دورکنندگی دارد. این سم برای بسیاری از حشرات مثل  لارو پروانه ها ، حشرات خانگی، آفات مینوز استفاده می شود.

اتیون

این آفت کش را می توان برای کنترل شپشک، کنه، شته، تريپس و سپردارهای درختان ميوه در مناطق سردسیر مورد استفاده قرار داد.

از دیگر کاربردهای این سم بر روی درخت مرکبات و عليه بسياری از لارو پروانه­ها، زنجره­ها، پسيل­ها و ساير آفات مکنده­ای است که بر روی محصولات انگور، پسته، ذرت، سورگوم، توت فرنگی، گياهان زينتی، سبزیجات و صيفی­جات و غیره دیده می­شوند.

همچنین از اتيون همراه با روغن برای از بين بردن تخم حشرات، کنه ها و شپشک ها و فرم های متحرک کنه ها در محلول پاشی زمستانه روی درختان در حال خواب در زمستانی استفاده می شود.

پیری پروکسی فن

این حشره­کش یک حشره­کش تماسی, گوارشی و غیرسیستمیک است که باعث اختلال هورمونی درلارو شده و در نهایت مانع رشد لارو و تبديل آن به شفیره و حشره كامل مي‌شود.

ارتباط با ما:

درس دفتر مرکزی :

تهران خیابان شهید بهشتی- خیابان قائم مقام فراهانی،کوچه ششم، پلاک 6-طبقه 3

تلفن تماس :

021-8795

فکس :

021-88715459

آدرس کارخانه :

مازندران بابل جاده گنج افروز بابلکنار ناحیه صنعتی درونکلا شرقی

تلفن تماس :

011-32535101-3

فکس :

011-32535104

ایمیل :

info@shimigostaransm.ir